İklim Değişikliğinin Nedenleri ve Etkileri

Fosil yakıtlar (kömür, petrol ve gaz) küresel iklim değişikliğine en büyük katkıyı sağlayan yakıtlardır. Küresel sera gazı emisyonlarının yüzde 75'inden fazlasını ve tüm karbondioksit emisyonlarının yaklaşık yüzde 90'ını oluşturmaktadır.

Sera gazı emisyonları Dünya'yı kapladıkça, güneşin ısısını hapseder. Bu, küresel ısınmaya ve iklim değişikliğine yol açar. Dünya artık kayıtlı tarihteki herhangi bir noktadan daha hızlı ısınıyor. Zamanla daha sıcak sıcaklıklar hava modellerini değiştiriyor ve doğanın olağan dengesini bozuyor. Bu, insanlar ve Dünya'daki diğer tüm yaşam formları için birçok risk oluşturuyor.

İklim Değişikliğinin Nedenleri

Güç üretmek

Fosil yakıtları yakarak elektrik ve ısı üretmek küresel emisyonların büyük bir kısmına neden olur. Elektriğin çoğu hala kömür, petrol veya gaz yakılarak üretilir ve bu da karbondioksit ve azot oksit üretir - Dünya'yı örten ve güneşin ısısını hapseden güçlü sera gazları. Küresel olarak, elektriğin dörtte birinden biraz fazlası rüzgar, güneş ve diğer yenilenebilir kaynaklardan gelir ve bunlar fosil yakıtların aksine havaya çok az sera gazı veya kirletici yayar veya hiç yaymaz.

Üretim malları

Üretim ve endüstri, çoğunlukla çimento, demir, çelik, elektronik, plastik, giysi ve diğer mallar gibi şeyler yapmak için enerji üretmek amacıyla fosil yakıtların yakılmasından kaynaklanan emisyonlar üretir. Madencilik ve diğer endüstriyel süreçler de inşaat endüstrisi gibi gazlar yayar. Üretim sürecinde kullanılan makineler genellikle kömür, petrol veya gazla çalışır; ve plastikler gibi bazı malzemeler fosil yakıtlardan elde edilen kimyasallardan yapılır. Üretim endüstrisi, dünya çapında sera gazı emisyonlarına en çok katkıda bulunanlardan biridir.

Ormanların kesilmesi

Çiftlikler veya meralar oluşturmak için veya başka nedenlerle ormanları kesmek, ağaçlar kesildiklerinde depoladıkları karbonu serbest bıraktığı için emisyonlara neden olur. Her yıl yaklaşık 12 milyon hektar orman yok edilir. Ormanlar karbondioksiti emdiği için, onları yok etmek doğanın atmosfere emisyonları uzak tutma yeteneğini de sınırlar. Ormansızlaşma, tarım ve diğer arazi kullanım değişiklikleriyle birlikte küresel sera gazı emisyonlarının yaklaşık dörtte birinden sorumludur.

Taşımacılığın kullanımı

Çoğu araba, kamyon, gemi ve uçak fosil yakıtlarla çalışır. Bu, ulaşımı sera gazlarının, özellikle karbondioksit emisyonlarının önemli bir katkıda bulunanı yapar. Petrol bazlı ürünlerin, benzin gibi, içten yanmalı motorlarda yanması nedeniyle, kara taşıtları en büyük kısmı oluşturur. Ancak gemilerden ve uçaklardan kaynaklanan emisyonlar büyümeye devam ediyor. Ulaşım, küresel enerjiyle ilgili karbondioksit emisyonlarının yaklaşık dörtte birini oluşturur. Ve eğilimler, önümüzdeki yıllarda ulaşım için enerji kullanımında önemli bir artışa işaret ediyor.

Gıda üretmek

Gıda üretimi, ormansızlaşma ve tarım ve otlatma için arazi temizleme, inekler ve koyunlar tarafından sindirim, ürün yetiştirmek için gübre ve hayvan gübresi üretimi ve kullanımı ve genellikle fosil yakıtlarla çiftlik ekipmanlarını veya balıkçı teknelerini çalıştırmak için enerji kullanımı dahil olmak üzere çeşitli yollarla karbondioksit, metan ve diğer sera gazlarının emisyonlarına neden olur. Tüm bunlar gıda üretimini iklim değişikliğine büyük katkıda bulunan bir etken haline getirir. Ve sera gazı emisyonları ayrıca gıdanın paketlenmesi ve dağıtımından da kaynaklanır.

Binalara güç sağlamak

Küresel olarak, konut ve ticari binalar tüm elektriğin yarısından fazlasını tüketiyor. Isıtma ve soğutma için kömür, petrol ve doğal gaz kullanmaya devam ettikçe önemli miktarda sera gazı emisyonu yayıyorlar. Artan klima sahipliğiyle birlikte ısıtma ve soğutma için artan enerji talebi ve aydınlatma, cihazlar ve bağlı cihazlar için artan elektrik tüketimi, son yıllarda binalardan kaynaklanan enerjiyle ilgili karbondioksit emisyonlarının artmasına katkıda bulundu.

Çok fazla tüketmek

Eviniz ve güç kullanımınız, nasıl hareket ettiğiniz, ne yediğiniz ve ne kadarını attığınız hepsi sera gazı emisyonlarına katkıda bulunur. Giyim, elektronik ve plastik gibi malların tüketimi de öyle. Küresel sera gazı emisyonlarının büyük bir kısmı özel hanelerle bağlantılıdır. Yaşam tarzlarımızın gezegenimiz üzerinde derin bir etkisi vardır. En büyük sorumluluğu en zenginler taşır: küresel nüfusun en zengin %1'i, en fakir %50'den daha fazla sera gazı emisyonuna neden olur.

Çeşitli BM kaynaklarına dayanarak

İklim Değişikliğinin Etkileri

Daha sıcak sıcaklıklar

Sera gazı konsantrasyonları arttıkça, küresel yüzey sıcaklığı da artar. Son on yıl, 2011-2020, kayıtlardaki en sıcak on yıldır. 1980'lerden bu yana, her on yıl bir öncekinden daha sıcak olmuştur. Neredeyse tüm kara alanları daha sıcak günler ve sıcak hava dalgaları görmektedir. Daha yüksek sıcaklıklar, ısıyla ilgili hastalıkları artırır ve açık havada çalışmayı daha zor hale getirir. Orman yangınları, koşullar daha sıcak olduğunda daha kolay başlar ve daha hızlı yayılır. Arktik'teki sıcaklıklar, küresel ortalamanın en az iki katı kadar hızlı ısınmıştır.

Daha şiddetli fırtınalar

Yıkıcı fırtınalar birçok bölgede daha yoğun ve daha sık hale geldi. Sıcaklıklar arttıkça daha fazla nem buharlaşıyor, bu da aşırı yağış ve su baskınlarını şiddetlendirerek daha yıkıcı fırtınalara neden oluyor. Tropikal fırtınaların sıklığı ve kapsamı da ısınan okyanustan etkileniyor. Siklonlar, kasırgalar ve tayfunlar okyanus yüzeyindeki ılık sularla beslenir. Bu tür fırtınalar genellikle evleri ve toplulukları yok ederek ölümlere ve büyük ekonomik kayıplara neden olur.

Artan kuraklık

İklim değişikliği, suyun bulunabilirliğini değiştirerek daha fazla bölgede daha kıt hale getiriyor. Küresel ısınma, zaten su sıkıntısı çeken bölgelerdeki su kıtlığını daha da kötüleştiriyor ve tarımsal kuraklıkların mahsulleri etkilemesi riskinin artmasına ve ekolojik kuraklıkların ekosistemlerin kırılganlığını artırmasına yol açıyor. Kuraklıklar ayrıca milyarlarca ton kumu kıtalar arasında hareket ettirebilen yıkıcı kum ve toz fırtınalarına da neden olabilir. Çöller genişliyor ve yiyecek yetiştirmek için arazi azalıyor. Birçok insan artık düzenli olarak yeterli suya sahip olmama tehdidiyle karşı karşıya.

Isınan, yükselen bir okyanus

Okyanus, küresel ısınmadan kaynaklanan ısının çoğunu emer. Okyanusun ısınma hızı son yirmi yılda okyanusun tüm derinliklerinde güçlü bir şekilde arttı. Okyanus ısındıkça, su ısındıkça genişlediğinden hacmi de artar. Eriyen buz tabakaları ayrıca deniz seviyelerinin yükselmesine neden olarak kıyı ve ada topluluklarını tehdit eder. Ayrıca okyanus karbondioksiti emerek atmosferden uzak tutar. Ancak daha fazla karbondioksit okyanusu daha asidik hale getirir ve bu da deniz yaşamını ve mercan resiflerini tehlikeye atar.

Tür kaybı

İklim değişikliği, karada ve okyanusta türlerin hayatta kalması için riskler oluşturuyor. Sıcaklıklar arttıkça bu riskler de artıyor. İklim değişikliğiyle daha da kötüleşen dünya, insanlık tarihindeki herhangi bir zamandan 1.000 kat daha fazla tür kaybediyor. Önümüzdeki birkaç on yıl içinde bir milyon tür yok olma riskiyle karşı karşıya. Orman yangınları, aşırı hava koşulları ve istilacı zararlılar ve hastalıklar, iklim değişikliğiyle ilgili birçok tehdit arasında yer alıyor. Bazı türler yer değiştirip hayatta kalabilecek, ancak diğerleri bunu başaramayacak.

Yeterli yiyecek yok

İklimdeki değişiklikler ve aşırı hava olaylarındaki artışlar, küresel açlık ve yetersiz beslenmenin arkasındaki nedenler arasındadır. Balıkçılık, ekinler ve hayvancılık yok olabilir veya daha az üretken hale gelebilir. Okyanus daha asidik hale geldikçe, milyarlarca insanı besleyen deniz kaynakları risk altındadır. Birçok Arktik bölgesindeki kar ve buz örtüsündeki değişiklikler, hayvancılık, avcılık ve balıkçılıktan kaynaklanan gıda tedariklerini bozmuştur. Isı stresi otlatma için suyu ve otlakları azaltabilir, ürün veriminin düşmesine ve hayvancılığın etkilenmesine neden olabilir.

Daha fazla sağlık riski

İklim değişikliği insanlığın karşı karşıya olduğu en büyük sağlık tehdididir. İklim etkileri hava kirliliği, hastalık, aşırı hava olayları, zorla yerinden edilme, ruh sağlığı üzerindeki baskılar ve insanların yeterli yiyecek yetiştiremediği veya bulamadığı yerlerde artan açlık ve yetersiz beslenme yoluyla sağlığa zarar veriyor. Çevresel faktörler her yıl yaklaşık 13 milyon insanın hayatını alıyor. Değişen hava kalıpları hastalıkları yaygınlaştırıyor ve aşırı hava olayları ölümleri artırıyor ve sağlık bakım sistemlerinin ayak uydurmasını zorlaştırıyor.

Yoksulluk ve yerinden edilme

İklim değişikliği insanları yoksulluğa sürükleyen ve yoksulluğu sürdüren faktörleri artırır. Sel baskınları kentsel gecekondu mahallelerini süpürebilir, evleri ve geçim kaynaklarını yok edebilir. Sıcaklık, açık hava işlerinde çalışmayı zorlaştırabilir. Su kıtlığı mahsulleri etkileyebilir. Geçtiğimiz on yılda (2010-2019), hava olaylarından kaynaklanan olaylar her yıl ortalama 23,1 milyon insanı yerinden etti ve çok daha fazlasını yoksulluğa karşı savunmasız bıraktı. Mültecilerin çoğu, iklim değişikliğinin etkilerine uyum sağlamaya en savunmasız ve en az hazır ülkelerden geliyor.

Çeşitli BM kaynaklarına dayanarak